mahonick Üye Puan: 1768.5  | Gönderilme Tarihi: 25 Aralık 2011 21:27:12
KAZAN DAİRELERİ
KAZAN DAİRELERİ DÜZENLENMESİ
1.1. GENEL KURALLAR
Kullanılacak malzeme, cihazlar, ölçü ve kontrol aletleri çalışma şartlarına uygun olarak seçilmelidir.
Satın alınacak malzemenin TSE belgesi olması şartı aranmalı veya uluslararası şartlara uygunluk belgeleri bulunan malzemeleri seçmeye özen gösterilmelidir.
Her ekipman üzerine yağlama ve bakım talimatlarının yazılı olduğu madeni bir plaka konulmalıdır.
Ayrıca her ekipman üzerinde veya yakınında işletme ve bakım talimatları görünür bir şekilde asılmalıdır.
Ekipmanlara numara verilip bir dosyada özelliklerini gösteren dokümanlar dosyalanmalıdır.
Her kazancının sürekli işletme ve bakım talimatlarını yazacağı bir kayıt defteri oluşturulmalı ve düzenli olarak bilgiler buraya kaydedilmelidir.
Kazan dairesinde kazancının oturabileceği etrafı camlı bir oda tahsis edilmeli ve mutlaka telefon bulundurulmalıdır.
Kazan dairesine ilgili kişilerin dışında giriş-çıkış engellenmeli veya kontrol altına alınmalıdır.
Kazan dairesi içine görünür bir yere duvar saati yerleştirilmelidir.
Dış hava sıcaklığını gösteren bir termometre konulmalı ve günlük hava sıcaklıklar kayıt altına alınmalıdır.
Mümkün olduğunca manuel işletme yerine otomatik işletme şartlarına uygun ekipman kullanımına yer verilmelidir.
1.2. KAZAN DAİRESİ YER SEÇİMİ
Bayındırlık Bakanlığı Yapı işleri-Makine Tesisatı-Genel Teknik Şartnamesi’ne göre ısı santrallerinin meskun hacimlerin altına yerleştirebilecek 0,5 bardan yüksek basınçlı buhar ve kızgın su kazanlarında aranan şart,
Su Hacmi (m3) *İşletme Basıncı (bar)<=10
şeklindedir. Bu şartı sağlayamayan güçteki kazanlar için üzerinde kat bulunmayan ayrı bir kazan dairesi yapılması zorunluluğu vardır.
Belediyelerin Ruhsat Denetim Müdürlüğü kurallarına göre kazanlar işletme basınçları ve su hacimlerine bağlı olarak üç sınıfa ayrılırlar.
1. sınıf kazanlar V(T-100)<=200 2. sınıf kazanlar 50<V (T-100) <200 3. sınıf kazanlar V (T-100)<=50
Burada;
V:Kazan su hacmi
T: İşletme basıncına tekabül eden doymuş buhar sıcaklığı(oC)
anlamındadır.
1.3. KAZAN DAİRESİ ÇIKIŞ YERLERİ, KAPILAR, PENCERELER
1. Isı merkezlerinde daimi olarak emniyetle kullanılabilen ve mümkün mertebe birbirinin aksi istikametine düşen iki çıkış yeri olmalıdır. Bunlardan biri mutlaka bina dışına açılmalıdır. Çıkış yerlerinden biri pencere de olabilir.
2. Isı merkezi kapıları, dışarıya doğru açılmalı ve yanmaz malzemeden yapılmış olmalıdır.
3. Isı merkezinde bina dışına açılan en az bir pencere bulunmalı ve bu pencerede yanmaz malzemeden yapılmalıdır. Pencere alanı santral döşeme alanının 1/12’sinden az olmalıdır.
4. Yırtılma yüzeyi;
i)Bir kazanın gücü 120000 kcal/h (140kw)’dan fazla ise veya kurulu kapasitenin kazan dairesi hacmine bölümü 945 kcal/m3h’ dan fazla ise; kazan dairesinin, kazan patlaması durumunda binaya bir zarar vermemesi için bir yırtılma yüzeyi inşa etmek zorunludur. Bu yüzey kazan dairesinin tavanında veya yan duvarında olabilir.
ii)Yırtılma yüzeyi için ayrılması gereken alan kazan dairesi hacmine bağlıdır. Bu alan 300m3 hacme kadar olan kazan dairelerinde 0,2 m2/m3 büyüklüğünde olmalıdır.
iii)Aşağıda belirtilen durumlarda yukarıda bahsedilen şartlara bakmaksızın mutlaka bir yırtılma yüzeyi bulunmalıdır.
a) Öğrenci yurdu, okul, hastane, tiyatro, sinema gibi insanların toplu halde bulunduğu binalarda.
b) Kazan dairesinin üstünde veya yakınında bina varsa.
c) Aynı kazan dairesinde doğal gaz ile beraber katı yakıt veya sıvı yakıt
gibi diğer yakıtlar kullanılıyorsa.
1.4. KAZAN DAİRESİ BELİRLENMESİ VE BOYUTLANDIRILMASI
1. Kazan dairesi için minimum hacim 8m3. Minimum tavan yüksekliği 2,5 m değerindedir. Endüstriyel kazan dairelerinin bu ölçülerin çok üzerinde boyut gerektireceği bilinmekle birlikte, yazılı bir kural olduğu için burada zikredilmiştir.
2. Kazan dairesi ölçüleri tayin edilirken konulacak kazan ve diğer yardımcı donanımların boyutları göz önüne alınmalı, bunların teknik kurallara uygun olarak işletilmesi, bakımı, onarımı yapılabilecek şekilde aralarında bırakılması gereken mesafelere dikkat edilmelidir.
3. Kazanların ve diğer büyük cihazların yerleştirilmesi ve bakımı için yeter büyüklükte alan bırakılmakla beraber mümkün olan en küçük hacim kullanılmalıdır. Maksimum kazan dairesi hacmi kazan gücünün her 296 kw’ lık kısmı için 21m3 tür.
4. Kazan dairesinde birden çok kazan varsa iki, kazan arasında en az 50 cm mesafe bırakılmalıdır.
5. Kazan arkasında duvar ile en az 1 m mesafe bırakılmalı, kazan önünde ise en az kazan boyu kadar mesafe bırakılmalıdır.
6. Kazan en az 10 cm yüksekliğinde beton bir kaide üzerine oturtulmalıdır.
7. Kazanların duvarlardan veya duvara monte edilmiş cihazlardan uzaklığı en az 70 cm olmalıdır.
8. Kazan dairelerinin yüksekliği kazan üzerinde yer alan cüzenlerin gerektiğinde tamir ve bakımının yapılmasında zorluk doğurmamak üzere en yüksek kazan aksesuarı seviyesinin üzerine en az 1,2 m’lik serbest bir mesafe kalacak şekilde düzenlenmelidir.
9. Cihazların kullanım talimatı asılmalıdır.
10. Doğal gazın emniyetli kullanımına ait talimatname ve acil durumda yapılacak işler ile aranacak telefon numaraları görünür bir yere asılmalıdır.
11. Kolonlar arası mesafenin 6 m olması tercih edilmelidir.
12. Kazan önüne duman borularının tomar fırça ile temizlenebilmesi ve gerektiğinde boru değişiminin yapılabilmesi için en az duman borusu boyu kadar mesafe bırakılmalıdır.
13. Kazan üst noktası ile tavan arasındaki mesafe en az 1,8 m olmalıdır. Kazan dairesinde degaröz kullanılıyorsa, degaröz tabanının pompa ekseninden en az 2,3 m yukarıda bulunması gerektiği unutulmamalı, degaröz yüksekliği de düşünülerek tavan yüksekliğine karar verilmelidir. Degaröz kutu rakım göz önüne alınarak hesaplanmalıdır.
14. Kazan kaideleri bitmiş döşeme en az 100 mm yüksekte yapılmalı, ancak brülör hava emiş ağzının yerden en az 300 mm yukarıda kalmasına dikkat edilmelidir. Brülörün yerden tozları emmemesi için bu mesafe gereklidir. Brülör yakma havası ayrı bir fan vasıtası ile sağlanıyorsa, hava kanallarının kazan altından geçirilmesi durumu düşünülüp kazan kaide yüksekliği ona göre tayin edilmelidir.
15. Kazan kaide betonları en az 300 doz betondan yapılmalıdır. Üzerine gelecek yük hesaplanmalı zemin mukavemeti kontrol edilmelidir.
16. Kazan kaide üzerine ön taraftan tespit edilmeli arka tarafının mutlaka kayar olmasına dikkat edilmelidir. Isının etkisiyle genleşen çelik kazanın uzamasına imkan verilmelidir.
17. Baca sabit nokta olduğu için kazan ile baca arasına, uzamayı alacak şekilde duman kanalı üzerine en az bir boğumlu bombe yapmak gereklidir.
18. Kazan mümkün mertebe bacaya en yakın mesafeye yerleştirilmelidir. Kazan ile baca arası mesafe uzun olduğunda baca çekiş gücü azalacağından yanma ayarı tam yapılamaz.
19. Daha sonradan kazan ve baca arasına bir ekonomizör konması düşünülüyor ise uygun yer ayrılmalıdır.
1.5. KAZAN DAİRESİ HAVALANDIRILMASI
Kazan dairelerin alt ve üst havalandırılması zorunludur. Alt havalandırma yanma için gerekli olan taze havanın temini, üst havalandırma ise kazan dairesine sızması muhtemel doğal gaz veya atık gazların tahliyesi için gereklidir. Havalandırma debisi hesabı, kazan dairesi sıcaklığının kış sezonunda 32 oC değerini aşmaması esasına göre yapılmalıdır. Eğer tesis yaz sezonunda da maksimum kapasiteye yakın değerde çalıştırılıyorsa ilave havalandırma gereklidir.
Havalandırma menfezler vasıtasıyla yapılabildiği gibi, bir fan vasıtasıyla cebri olarak ta yapılabilir. Cebri havalandırmada dikkat edilecek husus, kazan dairesinde negatif basınç oluşmamasıdır, pozitif basıncın oluşması şarttır. Bu nedenle taze hava emişinin menfez ile tabi olarak çekilmesi, kirli havanın fan ile atılmasına izin verilmez. Ancak tersi, yani taze havanın fan ile temini kirli havanın doğal olarak üst menfezlerden atılması mümkündür.
Sıvı veya katı yakıtlı kazanların gaz yakıtlı kazanlar ile kazan dairesinde kullanılması halinde bu kazanlarda doğal gaz kazanı gibi kabul edilmelidirler.
1.5.1. Doğal Havalandırma
Doğal havalandırmanın temini için alt ve üst menfezler dış hava ile direkt temas etmelidir. Menfezler mümkün olduğu kadar üst ve alta yerleştirilmelidir ki, tesisin doğal sirkülasyonu sağlansın, kısa devre önlensin.
Projesine uygun olarak imal edilecek havalandırma menfez ve kanalları galvaniz veya DKP sactan imal edilmelidir. DKP sac kullanılması durumunda menfez ve kanallar antipas üzeri yağlı boya ile boyanmalıdır.
Doğal Havalandırma Hesabı :
Alt Havalandırma Hesabı :
Aa =540+Qbr/60*4,5(cm2) Net alan
Qbr : brülör ateşleme kapasitesi (kw)
Minimum alt havalandırma alanı 300 cm2 değerindedir.
Üst Havalandırma Hesabı :
Aü = Aa /2(cm2) Net alan
Minimum üst havalandırma alanı 250 cm2 değerindedir.
Net alan havalandırma menfez kanalları arasında kalanların toplamıdır. Menfez boyutları net alanın % 50 arttırılmasıyla hesaplanır. Doğal hava beslemeli kazan dairelerinde, havalandırma için dikkat edilmesi gerekli konular şunlardır:
a) Havalandırma ızgaraları kesinlikle
doğrudan doğruya dışarıya ve atmosfere
açılmamalıdır.
b) Kolay kolay tıkanma veya taşma
yapmayacak şekilde yerleştirilmelidir.
c) Üst seviye ızgaraları mümkün olduğu
kadar tavana yakın olmalıdır. Şekil 1.1. Yanma havasının bir kanal seviyesine taşınması
d) Sadece üst seviye açıklıklarının mümkün olduğu durumlarda yanma havasının bir kanal vasıtası ile yer seviyesine taşınması gerekebilir.
e) Izgaralar yüksek hızdaki hava akımlarının kazan dairelerine girmesini önleyecek şekilde dizayn edilmelidir.
f) Kazan dairelerinin havalandırıldığı yerde ızgaralar en az iki tarafta tercihen dört tarafta yerleştirilmiş olmalıdır.
1.5.2. Cebri Havalandırma
Doğal olarak havalandırılması mümkün olmayan kazan dairelerinde cebri havalandırma yapılmalıdır. Cebri havalandırmada taze hava egzos fanlarının devre dışı kalması durumunda brülörü kilitleyen otomatik kontrol sisteminin kullanılması zorunludur.
1. Brülör kapasitesi 586 kw değerinden daha yüksek olan kazanlarda yanma ve havalandırma için doğal çekişli bir brülörde maksimum fazla hava, kazan kapasitesinin her 293 kw değeri için 0,04 m3/s dir. Zorlamalı çekişli brülörlerde kazan kapasitesinin her 293 kw değeri için 0,024 m3/s dir.
2. Havalandırıcıların boyutu kazan dairesinde yaklaşık 28 oC sıcaklık olacak şekilde hesaplanmalıdır. Kazan dairesine salıverilen ısı, kazan kapasitesinin % 3’ü kadardır.
3. Havalandırıcıların boyutu eğer yukarıda verilen değerlere uymuyorsa; havalandırma, kazan dairesi sıcaklığını 32oC değerinin altında tutacak şekilde yapılmalıdır.
Cebri Havalandırma Hesabı (Fanlı Brülörler İçin)
Alt Havalandırma Hesabı :
Hava Debisi =Qbr *0,9*3,6 (m3/h)
Üst Havalandırma Hesabı :
Hava Debisi =Qbr *0,6*3,6 (m3/h)
Burada;
Qbr: Brülör ateşleme kapasitesi (kw) anlamındadır.
1.5.3. Fanlı Hava Beslemeli Kazan Dairelerinde Havalandırma İçin Dikkat Edilmesi Gereken Konular
a. Bir tanesi havayı beslemek diğeri çıkarmak üzere iki fan kullanılabilir. Besleme hızı çıkarma hızını aşmamalıdır.
b. Eğer tek fan kullanılıyorsa, bu fan hava beslemesi yapmalıdır. Hava çıkarılması doğal havalandırma ile olabilir.
c. Hava beslemesi düşük seviyeden olmalıdır.
d. Doğal hava egsoz delikleri en yüksek seviyede olmalıdır.
e. Fan arızalandığı zaman brülöre gide gazı kesmek üzere bir hava akış şarlteri konulmalıdır.
Fanlı hava beslemesi için gerekli hava miktarı Tablo 1.1. de verilmiştir.
2. Binada mevcut bacanın kesitinin çok büyük olmamasına dikkat edilmelidir. Doğal gaz yandığı zaman ortaya çıkan su buharı sıvı ve katı yakıtlar yanarken çıkan miktardan fazla olduğundan, baca kesiti büyük ise su buharı cidarlarda yoğuşma yapabilir. Böyle bir durumda ya yeni bir baca inşa edilmeli ya da eski bacanın içinden paslanmaz çelik bir boru geçirilmelidir. Yeni yapılacak baca da yoğuşmayı önlemek için baca yalıtıcı özelliklere veya ısıl dirence sahip olmalıdır.
3. En uygun baca çapı ve yüksekliği için kazan imalatçılarının tavsiyelerine ve bu konuda yayınlanmış standartlara uyulmalıdır.
4. Kazan bacalarına şofben, soba vb. hiçbir
cihaz kesinlikle bağlanmamalıdır.
5. Baca tabanında yoğuşabilecek suyu
dışarıya tahliye etmek için sifon şeklinde
bir boru monte edilmelidir.
6. Bacalar zorunluluk olmadıkça bina dış
duvarlarına konulmamalıdır. Eğer konulmuş
ise mutlaka izole edilmelidirler.
7. Baca alt tarafına en az 400 cm2 kesitinde Şekil 1.2. Çatı eğimine göre baca
sızdırmaz bir temizleme kapağı yapılmalıdır. boyutları.
8. Baca duvarlarının et kalınlığı bir tuğladan az olmamalı ve baca duvarı yapımında delikli tuğla ve briket kesinlikle kullanılmamalıdır.
9. Bacalar dışarıdan hava almayacak şekilde içi ve dışı sıvalı olarak yapılmalıdır.
10. Bacalar komşu yüksek binaların çekişi bozan etkisini azaltmak amacı ile mümkünse bu binalardan en az 6 m uzakta bulunmalı ve bina mahyasının üzerine çıkartılmalıdır.
11. Bacalar mümkün olduğunca yön değiştirmeyecek şekilde yapılmalı, yön değiştirmenin zorunlu olduğu hallerde ise yön değişiminin yatayla yaptığı açı en az 60o olmalıdır.
12. Yatay duman kanalları bacaya en az % 5’lik yükselen bir eğimle bağlanmalıdır. Uzunluğu hiçbir şekilde baca yüksekliğinin ¼’ünü aşmamalıdır.
13. Duman kanalları bacaya doğrudan veya zorunlu durumlarda geniş dirseklerle bağlanmalı, asla 90o’lik keskin köşe ve dirsek kullanılmamalıdır.
14. Her kazanın ayrı bir bacaya bağlanması tercih edilmelidir. Bunun mümkün olmadığı durumda sıvı yakıtlı kazanlar ile doğal gazlı kazanlar aynı bacaya bağlanabilirler. Ancak bu durumda şu hususlara dikkat edilmelidir;
a) Aynı bacaya bağlanan kazanların toplam gücü o baca kesitinin yeteceği gücü aşmamalıdır.
b) Bir bacaya iki kazanın bağlanması halinde, kazan duman kanallarının bacaya girişleri arasında minimum 60 cm mesafe olmalıdır.
c) İkiden fazla kazanın bacaya bağlanması halinde baca içinde uygun mesafeye kadar, her bir kazan için ayrı bölmeler yapılmalıdır.
Baca Kesit Hesabı:
Ampirik Formül : F=0,015 Q/H1/2
Plewa Formülü : F= (Q+10000)/[H1/2+(25+2*Q1/4)]
F=Baca kesiti cm2)
Q=Kazan kapasitesi (kcal/h)
H= Baca yüksekliği (m).
Bu formüller 2 000 000 kcal/h kazan kapasitesine kadar geçerli olup, daha büyük kapasitelerde baca kaybı hesapları yapılmalı ve bacalar buna göre boyutlandırılmalıdır. İstenirse baca kesiti Şekil 1.4. yardımıyla da belirlenebilir.
16. Bacalar yüksek sıcaklıktan, duman gazının
yoğuşmasından ve doğal gazın yanma
ürünlerinden etkilenmeyecek bir malzemeden
uygun kalite ve boyutlarda yapılmalıdır.
Baca boyutları projede belirtilen değerler
içerisinde imal edilmelidir.
17. Mevcut baca kesiti yukarıda formüllere
göre hesaplanan projedeki baca kesitinden
Büyükse kesit aşağıdaki yöntemlerden biri
kullanılmalıdır. Şekil 1.3. Baca temizleme kapağı.
a) Baca içerisine paslanmaz çelik vb. türü ısı ve korozyona dayanıklı malzemeden imal edilmiş ikinci bir baca yerleştirilir.
b) Baca içi ısıya ve korozyona dayanıklı refrakter malzemeyle kaplanır.
18. Bacada yoğuşmayı önlemek için baca içine taze hava emişi sağlayacak bir kanalın hemen kazan dairesi tavanı altında açılması tavsiye edilir. Böylece duman gazı içerisindeki bağıl nem oranı düşecektir.
19. Motor ile tahrik edilen yan hava tertibatı kullanılması durumunda brülör durduğunda motor klapeyi açar ve bacanın havalandırılması sağlanır. Nemlenme problemi olduğunda uygulanacak bir çözümdür.
20. Cebri çekişli bacalarda standartlara uygun baca hesapları yapılmalı ve baca hızı 5-15 m/s arasında olacak şekilde brülör ve kontrol panelleri seri emniyet bağlantılı ve kilitleme sistemleri ile donatılmalıdır.
Şekil 1.4. Duman kanalının baca bağlantısı. Şekil 1.5. Kazan baca bağlantısı.
21. Duman kanallarının bacaya giriş eğimi minimum 10o maksimum 45o olmalıdır.
22. Duman kanalı çapı, en az kazan üzerindeki duman kanalı çapına eşit veya en çok %10 daha büyük olmalı ve baca kesitinden büyük olmamalıdır.
23. Duman kanalı sac kalınlığı en az :
200 mm’ ye kadar 3 mm
300 mm’ ye kadar 4 mm
300 mm’ den büyüklerde 5mm olmalıdır.
Şekil 1.6. Baca çapı bulunuşuna ait diyagram.
24. Atık gaz çıkış boruları korozyona dayanıklı malzemeden ve zamanla biçimi bozulmayacak şekilde yapılmış olmalıdır. Esnek alünimyum, çinko, bakır veya emaye edilmiş çelik sacdan yapılabilir.
25. Atık gaz çıkış borularının bacaya bağlandıkları yerdeki boşluklar ateşe dayanıklı bir harçla kapatılmalıdır.
26. Bacaların testi aşağıdaki şekilde yapılır:
Bağımsız olarak kullanılacak bacaya bağlı olan açık bacalı cihaz 5 dakika süre ile tam yükte çalıştırılır. Çalışma sırasında çekişi kontrol edebilecek bir duman uygulanır. Geri tepme olup olmadığına bakılır. Geri tepme olduğu taktirde baca çekmiyor demektir. Yetkili mühendis tarafından bacanın çekmemesinin nedenleri araştırılır. Baca çekişi sağlanmaya çalışılır ve test yeniden uygulanır. Test sırasında cihazın bulunduğu bölümün tüm pencere, kapı ve bunun gibi hava girişini sağlayan yerler kapalı olmalıdır. Eğer bacada bir geri tepme oluyorsa , pencere yavaş yavaş aralanarak tepme bitene kadar sürdürülür. Bu aralama miktarına göre konulacak havalandırma ölçüsünün hesaplanması gerekecektir.
Ortak bacalarda, baca kesitinin, iç branş boyunun ve ana baca yüksekliğinin toplam ısı yüküne göre hesaplanmış olması gereklidir. Aynı bacaya bağlı tüm cihazlar 5 dakika süreyle çalıştırılarak ısıtılır. Hiçbir cihaz bağlı değilse gerekli ısı için herhangi bir ısı kaynağı kullanılabilir.
Tüm kapı ve pencere gibi hava akımını sağlayan bölümlerin kapalı olmasına dikkat edilir. En alt kattaki bacaya duman tableti uygulanır. Diğer katlardaki mevcut cihazlarda, duman kibriti yakılarak geri tepmenin olup olmadığı kontrol edilir. Mümkünse aynı kattaki testler aynı anda yapılmalıdır. Geri tepme olursa ortak baca çekmiyor demektir. Nedenleri araştırılarak tıkanıklık giderilir ve test tekrarlanır.
Bacaya bağlanabilecek cihazların giriş yükleri göz önüne alınarak baca kesitleri hesaplanır. Havalandırma hesapları bağımsız bacalardaki yöntemlerle yapılmalıdır.
1.7. ELEKTRİK DONANIMI
1.7.1. Proje Safhası
1. Buhar veya kızgın su kazan sistemlerinde elektrik projesi açık ve detaylı olarak çizilmelidir. Otomatik kumanda sistemleri şemada bağlantı klemens numaraları da görülecek şekilde projelendirilmelidir.
2. Diğer tip kazanlar için çizilecek projeler tek hat şeması niteliğinde projelendirilebilir.
3. Her proje üzerinde güç, hat uzunluğu ve besleme voltajının gerçek değerleri yazılarak hesapları yapılmalıdır.
4. Brülör kumanda panosu içerisinde kullanılan elemanlar mutlaka projede belirtilmelidir.
5. Zaman saati, sirkülasyon pompası ve pis su pompası gereken binalar projelendirme safhasında projede belirtilmelidir.
6. Toprak ve kaçak akımlar için koruyucu toprak rölesi ve topraklama direnci projede belirtilmelidir.
1.7.2. Montaj Safhası
1. Enerjinin alınacağı tablo etanj tipi olmalıdır.
2. Brülör panosu mümkünse etanj ve ana tablodan ayırt edilebilecek bir şekilde olmalıdır. Brülere yakın bir bölgede duvara monte edilmesi tercih edilmelidir.
3. Ana pano ile brülör kumanda panosu arasına çekilecek besleme hattı projede hesaplanmış kesitte antigron kablo ile yapılmalıdır.
4. Brülör kumanda panosu ile brülör arasında çekilecek kablolar projede hesaplanmış kesitte ve mutlaka kondoit ve galvanizli su borusu içerisinde yan duvarlardan çekilmeli ve kesinlikle boru içinde kablo eki bulunmamalıdır. Ek gereken yerlerde mutlak buat kullanılmalı ve ek klemenslerle yapılmalıdır.
5. Spiralli veya düz boru giriş çıkışları rekorlarla yapılmalı boru içindeki kablolar görülmemelidir.
6. Brülör yakınındaki hareket etmesi muhtemel tesisat, plastik veya metal spiraller içinde ve NYAF tipi kablolarla ,diğer iletkenler ise NYA tipi kablolarla yapılmalıdır.
7. Kazan dairesi aydınlatma tesisatı tavandan en az 50 cm aşağıya sarkacak şekilde zincirlerle veya yan duvarlara etanj tipi floresans veya contalı glop tipi armatürlerle yapılmalı ve tesisat ise antigron olarak çekilmelidir.
8. Zaman saati kullanılmak istenen kazan dairelerinde sirkülasyon pompalarının çalışmaları zaman saatinden beslenmeli, gerektiğinde 30 dakikalık zaman rölesi kullanılmalı ve yine anyigron tipi tesisatla beslenmelidir.
9. Cebri havalandırma gereken kazan dairelerinde fan motoru brülör kumanda sistemi ile paralel çalışacak şekilde tesis edilmeli, fanda meydana gelebilecek arızalarda brülör otomatik olarak devre dışı kalacak şekilde kontrol düzeneği yapılmalıdır.
10. Kazan dairesi dışında kazan dairesinin tüm elektriğini kesen bir ana şarlter mutlaka kullanılmalıdır.
11. Buhar veya kızgın su kullanılan kazan dairelerinde bir veya birkaç yerde kullanılacak ışıklı ve sesli alarm ikaz sistemi bulunmalıdır. Kazan dairesi dışında görülebilen, erişilebilen bir yerde tehlike anında kazan dairesinin tüm elektriğini kesecek bir buton, camlı bir kutu içinde bulunmalıdır.
1.7.3. Topraklama
1. Her kazan dairesine bir topraklama sistemi yapılması zorunludur.
2. Mevcut elektrik tesisatında topraklama var ise direnci ölçülmelidir. Bu direnç iç tesisat yönetmeliğindeki sınırlar içerisinde ise ( 20 ohm dan az) kullanılabilir, değilse uygun hale getirilmelidir.
3. Topraklamada toprağa gömülecek iletken;
a) 0,5 m2 1 mm kalınlığında bakır levha
b) 0,5 m2 2 mm kalınlığında galvanizli levha
c) Bakır çubuk elektrotlar
olabilir. Levhalar 1 m toprak altına gömülmeli, bakır elektrotlar ise 20 cm derinliğe çıkarılmalıdır.
4. Her üç halde de en az 16 mm2 çıplak örgülü bakır tel lehim veya kaynak ile elektroda tutturulmalıdır. Telin diğer ucu muhafaza içinde ana tabloya irtibatlandırılmalıdır.
5. Ana tablo ile kumanda tablosu ve cihazların topraklanmasında kullanılacak topraklama iletkeni en az projede hesaplanan faz iletken kesitinde veya bir üst kesitte olmalıdır.
6. Kullanılacak bakır elektrotlar 16 mm çapında dolu, saf bakır çubuktan en az 1250 mm boyunda veya 20 mm çapında dolu saf bakır çubuktan en az 1 m boyunda olmalıdır.
7. Topraklama elektrotları kesinlikle bakır kaplama çubuktan yapılmayacaktır.
8. Topraklama tesisin ölçüm değerleri kabul tutanaklarında belirtilmelidir.
1.7.4. Gaz Kaçağı
Bir gaz kaçağı anında; gaz kaçağı tespit cihazı tarafından gerilimi kesilecek donanımın haricinde kalan ve eğer varsa devamlı çalışması gereken acil durum fanı ve emniyet (alarm) lambaları mutlak patlama güvenlikli olmalıdır.
1.7.5. Emniyet Elemanlarının Düzenlenmesi
Kazan dairesinin elektrik donanımı ve emniyet elemanlarının düzenlenmesi çeşitli standartlara göre değişik şekillerde yapılır. Şekil 1.7.’de tüm emniyet tedbirlerine göre düzenlenmiş bir elektrik bağlantı şeması gösterilmiştir. Bu bağlantı şeması fonksiyonel bir şema olmayıp sadece birimler arasındaki ilişkiyi göstermektedir.
1.7.6. Dedektörler
Şekilde değişik amaçlı bölgeler yatay noktalı çizgili hatlarla ayrılmıştır. Görüldüğü gibi kazanların bulunduğu bölüm iki dedektör (11) ile korunurken gaz ölçüm odası bir tane dedektör ile kontrol edilmektedir. Çift çizgi patlama güvenliği özelliği belirtmektedir.
1.7.7. Gaz Yoğunluğu
Gaz kaçağı tespit cihazından (10) ana bakım tablosuna (7) iki adet kesik çizgi gitmektedir. Üstteki çizgi gaz yoğunluğunun alt patlama sınırının % 20’sine ulaştığında, alttaki ise % 40’ına ulaştığında gönderilen komutu belirtmektedir.
Şekil 1.7. Kazan dairesi elektrik donanımı ve emniyet elemanlarının düzenlenişi.
1.7.8. Uyarı
Gaz yoğunluğu alt patlama sınırının % 20’sine ulaşınca gaz kaçağı tespit cihazı (12) bir kontaktör vasıtasıyla acil durum havalandırma fanını (13), kornayı (17) ve sesli-ışıklı uyarı sistemini (18) çalıştırır.
1.7.9. Emniyet
Bu tedbirlere rağmen gaz kaçağı devam edip yoğunluk alt patlama sınırının % 40’ına ulaşırsa, bu cihazlara ilaveten (16) no’lu kontaktörü harekete geçirerek kazan dairesine gide tüm elektriği kesecektir. Üç yollu selenoide (20) giden gerilim kesilince de ani kapanma valfi kapanacak ve kazan dairesine gelen gaz kesilecektir. Böyle bir durumda sadece ex-proof olan emniyet lambaları ve acil durum havalandırma fanı çalışacak ve kazan dairesindeki kaçak gaz dışarı atılarak bir patlama olmasına mani olacaktır.
1.7.10. Kablo Tipi
Brülör kumanda panosuyla brülör arasındaki tesisatın kazan üzerine ve kazan yanlarına zorunlu çekilecek olan tesisatların konduit boru içerisinden en az 2,5 mm2 NYA, termostat ve presostat gibi koruma cihazlarının kumanda tesisatlarının ise en az 1,5 mm2 NYAF tipi kablo ile çekilmesi zorunludur.
1.7.11. Yeni Hatlar
Yeni çekilen elektrik ve topraklama tesisleri yine elektrik iç tesisat ve kuvvet tesisatı yönetmelik hükümleri çerçevesine uygun olarak yapılacaktır.
1.7.12. Sesli Uyarı
Buhar kazanlı sistemlerde güvenlik cihazlarının yanı sıra sesli alarm cihazları kullanılacaktır. Ayrıca su seviye göstergesi elektrik tertibatı ile brülöre direkt kumanda edecek sisteme de tesisat yapılacaktır.
Ayrıca sorun anında sistemi durdurmak için; acil durum düğmeleri zinciri meydana getirmek faydalı olacaktır.
1.7.13. Havalandırma Fanı
Şekil 1.7.’deki havalandırma fanı kontaktörü (14) ile, kazan ana kontaktörü (16) arasındaki irtibata dikkat edilmelidir. Emniyetli bir çalışma için havalandırma fanı çalışmadan brülörler ateşlenmemelidir. Buda fanın çalışmasıyla oluşan hava akımını hisseden bir basınç şarlterinin (16) nolu kontaktörü devreye sokması veya çıkarmasıyla sağlanır.
1.7.14. Yıldırım Düşmesi
Tüm bunlara rağmen kazan dairesine yıldırım düşmesine karşı da tedbir alınmalıdır.
1.8. GAZ DONANIMI
1. Standartlara uygun olmak koşulu ile gaz tesisatı çeşitli şekillerde düzenlenebilir. Şekil 1.8. , 1.9. ve 1.10.’da tüm emniyet tedbirleri göz önüne alınarak düzenlenmiş bir doğal gaz bağlantı sistemi gösterilmiştir.
2. Doğal gaz tesisatında kullanılacak ekipman en iyi kalitede olmalıdır.
3. Gaz sisteminin en önemli elemanları kapama valfidir. Ani kapama valfi ucuna ağırlık takılmış bir kol ile açılıp kapanır. Açık olduğu konumda kolun düşerek valfi kapatmasına bir dil mani olmaktadır. Bu mekanizma ile valfin diyaframına mani olan bu dil diyaframın yüzeyinde belli basınçta gaz olduğu müddetçe kolu yukarıda tutar.
Şekil 1.8. Gaz tesisatı şeması.
Şekil 1.9. Gaz basınç regülatörleri ve emniyet vanaları.
4. Şekil 1.1.8.’deki üç yollu selenoid ile Şekil 1.1.7.’de bahsedilen üç yollu selenoid aynıdır. Sistem ilk devreye alınırken, ani kapanma valfi elle açılarak borulara gaz verilir. Üç yollu selenoidin bir yolu kapanıp, diğer yolu açıldığında diyaframa baskı yapan gaz atmosfere boşalır. Diyafram yayın karşı basıncı ile hareket ederek kolun altındaki dili içeri çeker. Serbest kalan kol ucundaki ağırlığın etkisiyle düşerek valfi ani olarak kapatır. Sistemi tekrar kapatmak için arıza giderildikten sonra kolu elle kaldırarak valfi yeniden açmak gerekir.
5. Brülör durduğu zaman (6) no lu selenoidler kapanır, (7) no lu selenoidler açılır ve aradaki az miktardaki gaz, kaçak göstergesinden (9) atmosfere boşalır. Kaçak göstergesi içinde gliserin doldurulmuş şeffaf bir kaptan ibarettir. Tamamen kapanması gereken selenoidde (6) bir kaçak var ise gazın gliserinden geçerken çıkardığı kabarcıklardan kolayca anlaşılabilir.
6. Kazan dairesindeki tüm kapasite 129 kW’da fazla ise gaz sayacı ayrı bir odaya konulmalıdır.
7. Ana servis vanası servis kutusundan çıkan gaz borusunun sayaca girmesinden önce, sayaca yakın bir yerde ve kazan dairesi dış duvarında olmalıdır.
Şekil 1.10. Gaz tesisatı elemanları.
8. Boru ve Fittings Montajı :
a) Kazan dairesi içindeki gaz hattı boruları TS 7363 ‘de belirtildiği gibi TS 4047 ‘ye göre API 5 L kalitesinde olmalıdır. Fittingsler TSE, BS, DIN veya ISO standartlarına uygun olmalıdır. Fittings standartları TS 11, TS 931, TS 2469 ‘dur.
b) Boru hatlarında bağlantılar 2’’ (dahil)’e kadar dişli, üzeri kaynaklı ve flanşlı olmalıdır. Kaynaklarröntgen filmi veya ultrasonik test ile kontrol edilmelidir.
c) Kaynaklar mutlaka yetkili kuruluşların onayladığı sertifikalı kaynakçılar tarafından yapılmalıdır.
d)Dişli bağlantılarda mutlaka sızdırmazlık macunu kullanılmalıdır.
9. Gaz Boru Hattı Montajı :
a) Gaz boruları kesinlikle sıva üstü olmalıdır.
b) Gaz boruları taşıyıcı eleman olarak veya topraklama amacıyla kullanılmamalıdır.
c) Yatay gaz boruları, tesisat sızıntı ve terleme sularından etkilenmemesi için diğer tesisat borularının üst kısmına döşenmelidir.
d) Gaz boruları elektrik hatları, buatlar, sayaçlar vb. elektrik ekipmanları ve sıcak su borularından en az 3 cm açıkta döşenmelidir.
e) Gaz boruları asma tavan içerisinden, duman bacası içerisinden, asansör boşluklarından, çöp bacaları içerisinden, çöp veya yanıcı madde depolarından, davlumbaz içerisinden, içine girilmesi olanaksız hacimlerden, banyo ve WC içlerinden, oturulan hacimlerden, üstü kapalı veya açık aydınlıklardan geçirilmemelidir.
f) Bina dilatasyon geçişlerinde Fleksibi eleman kullanılmalı ve bu durum projede belirtilmelidir.
g) Duvar ve döşeme geçişlerinde korozyonu önlemek için boru çapından 10-20 mm büyük çapta boru kılıfı kullanılacak ve kılıf ile doldurulmalıdır.
h) Boru Konsul ve Kelepçeleri :
Borular çaplarına göre tanzim edilmiş uygun aralıklarda konsol veya kelepçelerle duvar veya tavana sağlam bir şekilde tespit edilmelidir.
Kelepçeler çelik dübellerle tutturulmalıdır.
Dirsek dönüşlerde mutlaka kelepçe kullanılmalıdır.
Kelepçeler fittings malzemelerine ve vida diş bağlantı noktalarına bağlanmamalıdır.
Küçük sayaçların girişinde fleksi bağlantı kullanılmalıdır.
Sayaç öncesi küresel gaz kapatma vanası kullanılmalıdır.
Dişli bağlantılarda sızdırmazlık macunu, flanşlı bağlantılarda uygun sızdırmazlık contaları kullanılmalıdır.
Filtre ve regülatör kolayca sökülüp takılabilir, temizlik, ve ölçüm yapılabilir konumda monte edilmelidir.
j) Gaz Kaçağı Tespit Cihazı :
Sıvı veya katı yakıtlı bir kazan dairesini doğal gaza dönüştürürken statik sebeplerden dolayı bir yırtılma yüzeyi meydana getirmenin imkansız olduğu hallerde doğal gaz seviyesinin tehlikeli boyutlara ulaşmasına mani olmak için gaz kaçağı tespit cihazı kullanılması gerekir.
Yırtılma yüzeyi inşası mümkün olsa bile kazan dairesinin üstünde veya yakınında başka bina varsa mutlaka gaz kaçağı tespit cihazı kullanılması gerekir.
Şekil 1.11. Kazan dairesi yerleştirme planı.
Gaz kaçağı tespit cihazı hem kazan dairesinin hem de gaz ölçüm odasının havasını kontrol etmelidir. Dolayısıyla gaz kaçağı tespit cihazının dedektörleri kazan dairesine ve gaz ölçüm odasına yerleştirilmelidir.
Kurulu kapasitesinin kazan dairesi hacmine bölümü 2408 kcal/hm3 ‘den büyük ise iki tane cihaz kullanılmalıdır.
Dedektörler gazın yoğunluğu ile orantılı olarak bir sinyal üretirler. Bu sinyaller merkezi işlem biriminde işlem görürler. Merkezi işlem birimi tehlikeli bölgenin dışında elektrik panosuna yerleştirilmelidir.
Kontrol edilen bölgedeki gaz yoğunluğu alt patlama sınırının % 20 ‘sine ulaşınca, cihaz sesli ve ışıklı bir uyarı sinyali verir ve acil durum havalandırma fanını çalıştırır. Bu fanın kapasitesi kazan dairesindeki havayı saatte 10defa yenileyecek büyüklükte olmalı ve elektrik motoru patlama güvenlikli olmalıdır.
Gaz yoğunluğu alt patlama sınırının %40 ‘ına ulaşırsa sesli ve ışıklı uyarı sistemleri devam ederken, cihaz kontrol elemanlarını harekete geçirerek kazan dairesine giden elektrik akımını ve dolayısıyla gazı keser. Bu durumda sadece acil durum fanı çalışmaya devam eder ve alarm lambaları yanar.
1.9. DİĞER KONULAR
Kazancılar için dinlenme odası gibi tüm sosyal ihtiyaçlarını karşılayacağı imkanlar temin edilmelidir.
Kazan dairesinde oluşabilecek su birikintilerinin tahliyesi göz önüne alınmalıdır.
İnşaat, yangın şartnamesine uygun olarak yapılmalıdır.
061229034286300467_ppt
|
Sayfalar: 
Ara
